Wat is ‘klonen’?
‘Klonen’ is een techniek waarmee je van een levend wezen een exacte kopie maakt. Dat wil zeggen, een kopie met dezelfde genetische bouwstenen als het origineel.
Hoe gaat klonen in zijn werk?
Even technisch worden. Schrik niet.
- Je neemt een huidcel van de persoon of het dier dat je wilt klonen.
- Vervolgens maak je een ‘huisje’ waarin die huidcel kan worden gezet. Dat doe je door een eicel van een vrouw of een vrouwelijk dier te nemen en het DNA dat daarin zit weg te halen.
- Je stopt de huidcel in het ‘huisje’, ofwel in de lege eicel.
- Nu begint een embryo te groeien.
- Het embryo’s wordt in een draagmoeder geplaatst.
De praktijk valt tegen. Voordat het gekloonde schaap Dolly geboren was, waren er honderden pogingen mislukt. En Dolly kreeg op jonge leeftijd ziektes die normale schapen pas veel later krijgen.
Hoe gaat klonen in zijn werk?
Even technisch worden. Schrik niet.
- Je neemt een huidcel van de persoon of het dier dat je wilt klonen.
- Vervolgens maak je een ‘huisje’ waarin die huidcel kan worden gezet. Dat doe je door een eicel van een vrouw of een vrouwelijk dier te nemen en het DNA dat daarin zit weg te halen.
- Je stopt de huidcel in het ‘huisje’, ofwel in de lege eicel.
- Nu begint een embryo te groeien.
- Het embryo’s wordt in een draagmoeder geplaatst.
De praktijk valt tegen. Voordat het gekloonde schaap Dolly geboren was, waren er honderden pogingen mislukt. En Dolly kreeg op jonge leeftijd ziektes die normale schapen pas veel later krijgen.
Lijken klonen als twee druppels water op hun origineel?
Klonen en hun origineel kunnen best van elkaar verschillen. Wie je bent en hoe je eruit ziet, wordt niet alleen bepaald door je DNA, maar ook door het leven dat je leeft. Stel dat jij veel in de zon zit, aan fitness doet en gezonde voeding krijgt, maar je kloon niet. Dan word jij gebruinder, gespierder en groter dan je kloon.
Ook je dagelijkse gedrag wordt beïnvloed door waar je woont, met wie je omgaat en duizend andere factoren. Daarom gedraagt de gekloonde kat uit hoofdstuk 52 en 54 van Copycat zich zo raar. Die heeft niet geleerd zich normaal te gedragen.
Van welke diersoorten zijn er klonen gemaakt?
Klonen van mensen zijn er tot nu toe nooit gemaakt. Van dieren wel. Eerst zijn er met wisselend succes klonen gemaakt van kikkers en muizen. Daarna van grotere zoogdieren. Hier volgen de belangrijkste.
1996, Engeland, het schaap Dolly
Ze werd vernoemd naar een rondborstige Amerikaanse countryzangeres. Zoals hierboven vermeld, was het schaap niet erg gezond. Ze had veel last van reuma. In 2003 kreeg ze zo’n ernstige longontsteking dat de dokter haar een spuitje gaf.
1998, Holly en Belle
Holly en Belle zijn de twee eerste gekloonde koeien.
2003, Een Franse-Chinese groep wetenschappers slaagt erin enkele ratjes te klonen
Uit 129 kloon-embryo’s werden drie ratjes geboren, waarvan er overigens eentje binnen twee uur stierf.
2004, Verenigde Staten, de kat Little Nicky
De eerste commercieel gekloonde copycat. Kosten: 50.000 dollar. Bestemd voor Julie, van wie de 17-jarige kat Little Nicky was overleden. Naam van het bedrijf: Genetics Savings and Clone (GSC).
2005, Verenigde Staten, nog meer katten
Het bedrijf GSC heeft de prijs omlaag gedaan. Voor 32.000 dollar wordt je copycat afgeleverd. Er gaan wat bijkomende kosten aan vooraf. Voor 300 tot 1400 dollar, plus nog eens 100 dollar per jaar, bewaart het bedrijf een klompje cellen in vloeibare stikstof. Zakenman David uit New York is een van de afnemers. “Je krijgt een tweede kans,” vindt hij. “De fouten die je met je eerste kat hebt gemaakt, kun je nu herstellen.” Zijn eerste kat was ergens zo van geschrokken dat een dodelijke hartaanval het gevolg was. David’s tweede kat zal zo voorzichtig worden behandeld, dat de kans op herhaling miniem is.
2005, Zuid-Korea, honden
De eerste is Snuppy, een Afghaanse windhond. In de jaren daarna worden heel wat honden gekloond, voor een bedrag van 50.000 dollar per hond. Bijvoorbeeld, in 2008 heeft de Amerikaanse mevrouw McKinney vijf gekloonde puppies kunnen omarmen van haar overleden pitbull Booger. Ze had veel van Booger gehouden, een straathond die haar spontaan te hulp was geschoten toen ze werd aangevallen door een andere hond.
Ze had Booger in huis genomen tot zijn dood, twee jaar geleden.
2007, Verenigde Staten, apen
Het Oregon National Primate Research Institute lukt het om embryo’s van apen te kweken. De geboorte van een tot baby-aapje volgroeid embryo’s is echter tot nu toe nooit bereikt.
2009, Dubai. De gekloonde kameel Injaz komt ter wereld
Het DNA is afkomstig van een vier jaar te voren geslachte kameel. Een draagmoeder-kameel heeft gedurende 378 dagen het embryo laten groeien.
2009, Korea. Er worden weer honden gekloond, vier stuks
Er zijn genen toegevoegd, waardoor de honden in het donker een rood schijnsel kunnen vertonen. Onder een ultraviolette lamp lichten ze op.
2010, India. De eerst gekloonde buffel komt ter wereld
Het buffelkalfje weegt 48 kilo en is gezond.
Ze werd vernoemd naar een rondborstige Amerikaanse countryzangeres. Zoals hierboven vermeld, was het schaap niet erg gezond. Ze had veel last van reuma. In 2003 kreeg ze zo’n ernstige longontsteking dat de dokter haar een spuitje gaf.
1998, Holly en Belle
Holly en Belle zijn de twee eerste gekloonde koeien.
2003, Een Franse-Chinese groep wetenschappers slaagt erin enkele ratjes te klonen
Uit 129 kloon-embryo’s werden drie ratjes geboren, waarvan er overigens eentje binnen twee uur stierf.
2004, Verenigde Staten, de kat Little Nicky
De eerste commercieel gekloonde copycat. Kosten: 50.000 dollar. Bestemd voor Julie, van wie de 17-jarige kat Little Nicky was overleden. Naam van het bedrijf: Genetics Savings and Clone (GSC).
2005, Verenigde Staten, nog meer katten
Het bedrijf GSC heeft de prijs omlaag gedaan. Voor 32.000 dollar wordt je copycat afgeleverd. Er gaan wat bijkomende kosten aan vooraf. Voor 300 tot 1400 dollar, plus nog eens 100 dollar per jaar, bewaart het bedrijf een klompje cellen in vloeibare stikstof. Zakenman David uit New York is een van de afnemers. “Je krijgt een tweede kans,” vindt hij. “De fouten die je met je eerste kat hebt gemaakt, kun je nu herstellen.” Zijn eerste kat was ergens zo van geschrokken dat een dodelijke hartaanval het gevolg was. David’s tweede kat zal zo voorzichtig worden behandeld, dat de kans op herhaling miniem is.
2005, Zuid-Korea, honden
De eerste is Snuppy, een Afghaanse windhond. In de jaren daarna worden heel wat honden gekloond, voor een bedrag van 50.000 dollar per hond. Bijvoorbeeld, in 2008 heeft de Amerikaanse mevrouw McKinney vijf gekloonde puppies kunnen omarmen van haar overleden pitbull Booger. Ze had veel van Booger gehouden, een straathond die haar spontaan te hulp was geschoten toen ze werd aangevallen door een andere hond.
2007, Verenigde Staten, apen
Het Oregon National Primate Research Institute lukt het om embryo’s van apen te kweken. De geboorte van een tot baby-aapje volgroeid embryo’s is echter tot nu toe nooit bereikt.
2009, Dubai. De gekloonde kameel Injaz komt ter wereld
Het DNA is afkomstig van een vier jaar te voren geslachte kameel. Een draagmoeder-kameel heeft gedurende 378 dagen het embryo laten groeien.
2009, Korea. Er worden weer honden gekloond, vier stuks
Er zijn genen toegevoegd, waardoor de honden in het donker een rood schijnsel kunnen vertonen. Onder een ultraviolette lamp lichten ze op.
2010, India. De eerst gekloonde buffel komt ter wereld
Het buffelkalfje weegt 48 kilo en is gezond.
Boeken met het thema klonen
Leeswaarschuwing: onderstaande beschrijvingen bevatten soms details van plot en afloop van het verhaal.
De achtste dag (John Case, 1997)
Het thema ‘klonen’ is maar één van de vele in deze Amerikaanse actiethriller, geschreven door het echtpaar Jim en Carolyn Hougan. Oorspronkelijke titel: The Genesis Code.
Artemis Fowl: Het bedrog van Opal (Eoin Colfer, 2005)
Vierde deel van een Ierse fantasy-reeks, oorspronkelijke titel Artemis Fowl: The Opal Deception. Het thema ‘klonen’ is ondergeschikt. Een vrouwelijke slechterik weet uit een gevangenis te ontsnappen met behulp van een kloon.
Blauwdruk, Blueprint (Charlotte Kerner, 1999)
Een Duitse jeugdroman, oorspronkelijke titel Blueprint, Blaupause. Een succesvolle pianiste van 30 wordt getroffen door een ernstige ziekte die haar carrière in de weg zit. Ze krijgt een dochter die in werkelijkheid een kloon is van haarzelf. Die kan haar plaats op het concertpodium innemen. Uiteindelijk keert de kloon zich tegen haar. Verfilmd.
The Bones of Time (Katheen Ann Goonan, 1996)
Amerikaanse roman die zich afspeelt op Hawaï in 2034. Klonen wordt in dit boek van een positieve kant belicht. De geschiedenis van Hawaï is het andere thema van het boek. Niet vertaald.
Carbon Copy: Meet 'The First Human Clone' (Richard Kadrey, 1998)
Dit korte verhaal van een Amerikaanse auteur gaat over een echtpaar dat een baby verliest. Het laat van het erfelijk materiaal een gekloond embryo maken, zodat de vrouw een identieke baby kan krijgen. Centraal staat de verhitte discussie tussen voor- en tegenstanders van deze procedure. De tv-verfilming staat bekend als No Ordinary Baby zowel als After Amy.
Cyteen (C.J. Cherryh, 1988)
Bekroond boek van Amerikaanse science fictionschrijfster, oorspronkelijke titel eveneens Cyteen. Speelt zich af in 2300 in een verwijderd sterrenstelsel. Centraal in het boek staat het onderscheid tussen mensen en tussen twee verschillende soorten klonen, die in een kunstmatige baarmoeder zijn gekweekt en degenen die gemaakt zijn uit de cellen van overledenen.
Control & Copy (Mirjam Oldenhave, 2007)
Een Nederlands boek voor jonge lezers (9 jaar en ouder) over talentvolle kinderen die een weekend krijgen aangeboden waarin ze hun talenten verder kunnen ontwikkelen. Ze belanden in een loods in de Flevopolder waar het er raar aan toe blijkt te gaan…
De derde tweeling (Ken Follett, 1996)
Dikke roman van Engelse bestsellerauteur, oorspronkelijke titel The Third Twin. Moord, wetenschap en een identieke tweeling zijn de voornaamste bestanddelen van dit niet zo enthousiast ontvangen boek.
De Duin-romans (Frank Herbert, 1963)
Beroemde serie science fictionromans. Duin heet de eerste ervan, oorspronkelijke titel Dune. (Dit deel is verfilmd.) Klonen is niet het hoofdthema van het verhaal, dat zich op een zandplaneet afspeelt. In het deel Duin Messias worden menselijke klonen gekweekt. Ze hebben het uiterlijk van hun origineel, maar hun brein is blanco. Dat maakt ze geschikt als killers.
De duivelskunstenaar (Jeremy Leven, 1980)
Ingekorte versie van nogal omvangrijke Amerikaanse roman, oorspronkelijke titel The Creator. Een Nobelprijswinnaar biologie wil een kloon van zijn overleden vrouw laten baren door een lieftallig 19-jarig meisje. Romantische en komische liefdesverwikkelingen zijn het belangrijkste thema van het boek. Verfilmd.
De Engelenmaker (Stefan Brijs, 2005)
Een echt Nederlandstalige roman over klonen, dus niet een vertaling. De schrijver is een Belg. Een groot deel van het boek speelt zich af in de buurt van het ‘drielandenpunt’, waar Duitsland, België en Nederland elkaar raken. Een verschil met de meeste andere romans en films over klonen is dat dit boek zich niet in de toekomst afspeelt, maar in de periode 1984 – 1990. Ander opmerkelijk punt: hoofdpersoon Viktor Hoppe maakt zijn klonen niet om er geld mee te verdienen, maar omdat hij een strijd met God wil aangaan. (Wat vind je, is dat laatste een overeenkomst of een verschil met Julius Strindberg uit Copycat?)
Het eeuwige leven (Jack Vance, 1956)
Nederlandse vertaling van Amerikaanse science fictionroman, oorspronkelijke titel To Live Forever. Het verhaal speelt zich af in een tijd waarin mensen niet meer sterven. Een ongeluk kan natuurlijk altijd gebeuren, daarom worden er klonen van de mensen bewaard. Het geheugen en de persoonlijkheid van de klonen worden regelmatig ge-updated.
Glory Season (Davin Brin, 1993)
Deze science fictionroman is geschreven door een Amerikaanse hoogleraar sterrenkunde. Het boek speelt zich af in de verre toekomst op een andere planeet. Niet vertaald.
De jongens uit Brazilië (Ira Levin, 1976)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel The Boys From Brazil. Dit boek speelt zich af in 1974., plaats van handeling is Paraguay. Josef Mengele heeft 94 klonen weten te maken van Adolf Hitler. (Mengele was een beruchte Duitse arts die echt heeft bestaan en in het concentratiekamp Auschwitz heeft gewerkt). De klonen zijn jongens van 14 jaar. Mengele zorgt ervoor dat ze opgroeien in zulke omstandigheden dat ze zich tot echte Hitlertjes ontwikkelen. Een nazi-jager ontdekt wat er gaande is. Hoewel die er alles aan doet om Mengele te bestrijden, eindigt het boek onbeslist. Verfilmd.
De kaduke klonen (Peter van Gucht, 2005)
Dit is deel 269 van de Belgische stripboekenreeks Suske & Wiske. Professor Barabas heeft een fotokloneerapparaat vervaardigd. Naast anderen worden Lambik, Jerom, Suske en Wiske gekloond.
De klonen van Joanna May (Fay Weldon, 1989)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel The Cloning of Joanna May. Speelt zich af in eigentijds Groot-Brittannië. Een echtpaar gaat scheiden, maar de man heeft in het geheim vier klonen van zijn vrouw laten maken, zodat hij altijd over haar kan blijven beschikken. Er volgen tal van wonderbaarlijke verwikkelingen. Verfilmd.
Kloon (Robin Cook, 2003)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel Seizure. De Amerikaanse auteur Robin Cook schreef een aantal thrillers die draaien om medische thema’s. In dit geval gaat het om een conservatieve politicus die tegen klonen is en lijnrecht staat tegenover een wetenschapper die ervoor is. De politicus krijgt het moeilijk wanneer hij zelf een ziekte blijkt te hebben waarbij de wetenschappelijke ontdekking van zijn tegenstander hem kan redden.
De kloonbaby (Roel Janssen, 2003)
Een Nederlandstalige spannend boek met als ondertitel ‘een thriller over genen, liefde en geld’. Speelt zich af in eigentijds Nederland en gaat over de wereld van de gentechnologische bedrijven.
De kloon en ik (Danielle Steel, 1998)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel The Clone and I. De boeken van de Amerikaanse Danielle Steel worden vooral door vrouwen gelezen. In dit werk zijn romantiek en liefdesrelaties belangrijker dan de eigenaardigheden van het klonen.
Laat me nooit alleen (Kazuo Ishiguro, 2005)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel Never let me go. Ishiguro is een half Japanse, half Engelse schrijver. Het boek speelt zich af op het Engelse platteland. De hoofdpersonen zijn enkele leerlingen van wat op het eerste gezicht een typisch Engelse kostschool lijkt. Gaandeweg wordt duidelijk dat het klonen zijn, die – net als in Copycat – bedoeld zijn als leverancier van reserveorganen voor hun eigenaars. Geheel anders dan in Copycat kunnen de klonen hier gewoon vrij door Engeland reizen. Het boek is door de kritiek niet heel gunstig ontvangen.
Lichaam Snatchers (Jack Finney, 1955)
Uit het Engels vertaalde science fiction-griezelroman, oorspronkelijke titel Invasion of the Body Snatchers. Mensen worden in hun slaap vervangen door aan planten groeiende klonen. De klonen lijken sprekend op echte mensen, maar gedragen zich vreemd en emotieloos. Tweemaal verfilmd.
Machtige aarde (Arthur C. Clarke, 1975)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel Imperial Earth. Het verhaal speelt zich af in 2276. De hoofdpersoon behoort tot een groep klonen die een maan van Saturnus bewoont. Hij maakt een reis naar de aarde en bekijkt de problemen aldaar door buitenaardse bril.
De maker (Jeremy Leven, 1980)
Andere titel van het boek De duivelskunstenaar (zie aldaar).
Me Two (Mary C. Ryan, 1991)
Het gegeven van dit Amerikaanse jeugdboek lijkt op dat van de tekenfilmserie Carl2 (zie aldaar). Een jongen die het niet best op school doet komt in contact met wetenschappers. Die leveren hem een kloon die briljant presteert. Niet vertaald. Verfilmd.
Mogelijkheid van een eiland (Michel Houellebecq, 2005)
Vertaald uit het Frans, oorspronkelijke titel La possibilité d'une île. Gaat deels over een komiek uit het begin van de 21ste eeuw, deels over zijn gekloonde nazaten, 2000 jaar later. Verfilmd met de schrijver zelf als regisseur.
The Multiple Man (Ben Bova, 1976)
Roman van Amerikaanse science fictionschrijver die zich in de VS in een toekomst afspeelt die nu al verleden is (de jaren ’90). Draait om klonen van de president. Niet vertaald.
Mr. Murder (Dean Koontz, 1993)
Thriller van Amerikaanse schrijver, oorspronkelijke titel eveneens Mr. Murder. Hoofdpersoon is een redelijk succesvol trhillerschrijver die bezoek krijgt van een door de regering in het geheim gekweekte kloon, die volkomen gewetenloos blijkt te zijn.
Niemand houdt mij tegen (Evert Hartman, 1991)
Deze Nederlandse jeugdroman speelt zich af in ons land in 2136. Het grondgebied van Nederland is ernstig gekrompen (de helft is onder water komen te staan) en het land wordt onrechtvaardig bestuurd. Er komen weliswaar klonen in voor, maar een belangrijker thema vormen de ‘kortlevers’. De maximumleeftijd die iemand kan bereiken bepaalt of hij goed behandeld wordt. Mensen die kort zullen leven, worden ernstig gediscrimineerd. Het boek behandelt de avonturen van twee jongens en drie meisjes. Eén van de jongens is een kloon.
De ondergang van Hyperion (Dan Simmons, 1991)
Tweede deel van vierdelige science fictionserie, oorspronkelijke titel The Fall of Hyperion. Op een verre planeet heeft zich een menselijke beschaving gesetteld. Er zijn klonen bij, waaronder die van de (werkelijk geleefd hebbende) Engelse dichter John Keats.
Pandora Box: De hoogmoed (Alcante, 2005)
Eerste deel van een bijzondere achtdelige serie Franse stripalbums, oorsponkelijke titel L’orgueil. In ieder deel wordt een van de klassieke Griekse hoofdzonden gekoppeld aan moderne technieken in een eigentijds verhaal. In dit deel, dat handelt om gesjoemel tijdens Amerikaanse presidentsverkiezingen, speelt klonen een rol.
Proces der schande (Geert Libeer, 2007)
Spannende science fictionroman van Belgische schrijver, die zich in een niet nader genoemd land afspeelt. De hoofdpersoon ervan is een kloon.
Het Sauriër Park (Michael Crichton, 1990)
Vertaald uit het Engels. De oorspronkelijke titel, Jurassic Park, is vooral bekend door de gelijknamige film. In het verhaal speelt een zeer originele variant van het klonen een rol. Er worden klonen van dinosauriërs gekweekt. Het DNA van die dinosauriërs is bewaard gebleven. Dit is mogelijk doordat muggen miljoenen jaren geleden bloed hebben opgezogen van dinosauriërs. Enkele van die muggen zijn perfect geconserveerd. Ze zijn namelijk in vloeibare hars van bomen terecht gekomen. Meteen daarna is de hars gestold, met daarin dus de mug, compleet met dinosauriërbloed. Zou in theorie nog kunnen ook! Natuurlijk laat het verhaal vervolgens zien dat het gevaarlijk is te rotzooien met levende wezens. Zeker wanneer dat bloeddorstige monsters zijn…
Solaris (Stanislav Lem, 1961)
Vertaald uit het Pools. Een beroemd science fiction-boek. Het verhaal speelt zich af in een ruimtestation dat rond de planeet Solaris cirkelt. Er spelen zich daar merkwaardige dingen af. De psycholoog Chris Kelvin reist er van de aarde naartoe om te onderzoeken wat er aan de hand is. Na enige tijd verschijnt zijn tien jaar tevoren overleden vrouw Rheya, zo lijkt het tenminste. In het echt is zij een heel bijzonder soort kloon: onderdelen van je eigen gedachtenwereld kunnen in de buurt van Solaris werkelijkheid worden. Als Chris haar in een raket stopt en haar wegzendt, de ruimte in, helpt dit niet. Want zij blijft in zijn gedachten en dus duikt een nieuwe kloon van haar op. Solaris is een mooi verhaal dat de kwestie aan de orde stelt Wat noemen we ‘echt’ of ‘een echt mens’…en waarom? Tweemaal verfilmd.
Spider Man / Spider Woman (Stan Lee, 1962 e.v.)
Amerikaanse reeksen stripalbums rond superheld / superheldin. Na verloop van tijd vindt Peter Parker het moeilijk zijn dubbelleven van gezinsman en held te combineren en maakt hij gebruik van een kloon. In deel 102 van Spider Woman wordt onthuld dat de spinnenvrouw eigenlijk een kloon is van Peter Parker, ofwel van superheld Spiderman.
Verboden dubbelganger (Kathryn Lasky, 1999)
Uit het Engels vertaald spannend jeugdboek, oorspronkelijke titel Starsplit. Speelt in het jaar 3038, hoofdpersoon is een 13-jarig meisje. Klonen is in dan heel gewoon, er wordt zelfs met chromosomen aan klonen gesleuteld om ze extra talenten te geven. Wanneer het meisje en haar kloon elkaar ontmoeten dreigt er levensgevaar, want dergelijke ontmoetingen zijn verboden in de Bio-Unie.
Vervangers (1996, Michael Marshall Smith)
Science fictionroman van Britse schrijver, oorspronkelijke titel Spares. Speelt in de VS, zo'n 100 jaar in de toekomst. Net als in Copycat worden klonen hier gebruikt als leverancier van reserveonderdelen. De hoofdpersoon Jack komt te werken op een 'boerderij' waar klonen worden gehouden. Hij helpt een zestal van hen uit te breken en te vluchten.
Waar laat de zoete vogels zongen (Kate Wilhelm, 1976)
Bekroonde roman van Amerikaanse fantasy en sciencefictionschrijfster, oorspronkelijke titel Where Late the Sweet Birds Sang. Gaat over een geïsoleerde groep mensen die de Holocaust heeft overleefd en door middel van kloonprocessen probeert te blijven bestaan.
Wolkenatlas (David Mitchell, 2004)
Dikke roman van bejubeld Brits schrijver, oorspronkelijke titel Cloud Atlas. Het boek bestaat uit zes verhalen, de eerste vier spelen zich af in het verleden, verhaal vijf en zes in de toekomst. Verhaal vijf is een interview met een vrouwelijke kloon voordat ze geëxecuteerd wordt. Het boek won diverse prijzen.
Y: The Last Man (Brian K. Vaughan & Pia Guerra, 2002-2008)
Amerikaanse serie stripboeken. ‘Y’ is niet alleen de eerste letter van hoofdfiguur ‘Yorick’, maar staat ook voor het Y-chromosoom, dat mannen wel hebben, maar vrouwen niet. Het verhaal speelt zich af in 2002. Door een epidemie zijn alle mannen op aarde omgekomen, op Yorick na. Kloontechnieken worden toegepast om nakomelingen te produceren.
Het thema ‘klonen’ is maar één van de vele in deze Amerikaanse actiethriller, geschreven door het echtpaar Jim en Carolyn Hougan. Oorspronkelijke titel: The Genesis Code.
Artemis Fowl: Het bedrog van Opal (Eoin Colfer, 2005)
Vierde deel van een Ierse fantasy-reeks, oorspronkelijke titel Artemis Fowl: The Opal Deception. Het thema ‘klonen’ is ondergeschikt. Een vrouwelijke slechterik weet uit een gevangenis te ontsnappen met behulp van een kloon.
Blauwdruk, Blueprint (Charlotte Kerner, 1999)
Een Duitse jeugdroman, oorspronkelijke titel Blueprint, Blaupause. Een succesvolle pianiste van 30 wordt getroffen door een ernstige ziekte die haar carrière in de weg zit. Ze krijgt een dochter die in werkelijkheid een kloon is van haarzelf. Die kan haar plaats op het concertpodium innemen. Uiteindelijk keert de kloon zich tegen haar. Verfilmd.
The Bones of Time (Katheen Ann Goonan, 1996)
Amerikaanse roman die zich afspeelt op Hawaï in 2034. Klonen wordt in dit boek van een positieve kant belicht. De geschiedenis van Hawaï is het andere thema van het boek. Niet vertaald.
Carbon Copy: Meet 'The First Human Clone' (Richard Kadrey, 1998)
Dit korte verhaal van een Amerikaanse auteur gaat over een echtpaar dat een baby verliest. Het laat van het erfelijk materiaal een gekloond embryo maken, zodat de vrouw een identieke baby kan krijgen. Centraal staat de verhitte discussie tussen voor- en tegenstanders van deze procedure. De tv-verfilming staat bekend als No Ordinary Baby zowel als After Amy.
Cyteen (C.J. Cherryh, 1988)
Bekroond boek van Amerikaanse science fictionschrijfster, oorspronkelijke titel eveneens Cyteen. Speelt zich af in 2300 in een verwijderd sterrenstelsel. Centraal in het boek staat het onderscheid tussen mensen en tussen twee verschillende soorten klonen, die in een kunstmatige baarmoeder zijn gekweekt en degenen die gemaakt zijn uit de cellen van overledenen.
Control & Copy (Mirjam Oldenhave, 2007)
Een Nederlands boek voor jonge lezers (9 jaar en ouder) over talentvolle kinderen die een weekend krijgen aangeboden waarin ze hun talenten verder kunnen ontwikkelen. Ze belanden in een loods in de Flevopolder waar het er raar aan toe blijkt te gaan…
De derde tweeling (Ken Follett, 1996)
Dikke roman van Engelse bestsellerauteur, oorspronkelijke titel The Third Twin. Moord, wetenschap en een identieke tweeling zijn de voornaamste bestanddelen van dit niet zo enthousiast ontvangen boek.
Beroemde serie science fictionromans. Duin heet de eerste ervan, oorspronkelijke titel Dune. (Dit deel is verfilmd.) Klonen is niet het hoofdthema van het verhaal, dat zich op een zandplaneet afspeelt. In het deel Duin Messias worden menselijke klonen gekweekt. Ze hebben het uiterlijk van hun origineel, maar hun brein is blanco. Dat maakt ze geschikt als killers.
De duivelskunstenaar (Jeremy Leven, 1980)
Ingekorte versie van nogal omvangrijke Amerikaanse roman, oorspronkelijke titel The Creator. Een Nobelprijswinnaar biologie wil een kloon van zijn overleden vrouw laten baren door een lieftallig 19-jarig meisje. Romantische en komische liefdesverwikkelingen zijn het belangrijkste thema van het boek. Verfilmd.
De Engelenmaker (Stefan Brijs, 2005)
Een echt Nederlandstalige roman over klonen, dus niet een vertaling. De schrijver is een Belg. Een groot deel van het boek speelt zich af in de buurt van het ‘drielandenpunt’, waar Duitsland, België en Nederland elkaar raken. Een verschil met de meeste andere romans en films over klonen is dat dit boek zich niet in de toekomst afspeelt, maar in de periode 1984 – 1990. Ander opmerkelijk punt: hoofdpersoon Viktor Hoppe maakt zijn klonen niet om er geld mee te verdienen, maar omdat hij een strijd met God wil aangaan. (Wat vind je, is dat laatste een overeenkomst of een verschil met Julius Strindberg uit Copycat?)
Het eeuwige leven (Jack Vance, 1956)
Nederlandse vertaling van Amerikaanse science fictionroman, oorspronkelijke titel To Live Forever. Het verhaal speelt zich af in een tijd waarin mensen niet meer sterven. Een ongeluk kan natuurlijk altijd gebeuren, daarom worden er klonen van de mensen bewaard. Het geheugen en de persoonlijkheid van de klonen worden regelmatig ge-updated.
Deze science fictionroman is geschreven door een Amerikaanse hoogleraar sterrenkunde. Het boek speelt zich af in de verre toekomst op een andere planeet. Niet vertaald.
De jongens uit Brazilië (Ira Levin, 1976)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel The Boys From Brazil. Dit boek speelt zich af in 1974., plaats van handeling is Paraguay. Josef Mengele heeft 94 klonen weten te maken van Adolf Hitler. (Mengele was een beruchte Duitse arts die echt heeft bestaan en in het concentratiekamp Auschwitz heeft gewerkt). De klonen zijn jongens van 14 jaar. Mengele zorgt ervoor dat ze opgroeien in zulke omstandigheden dat ze zich tot echte Hitlertjes ontwikkelen. Een nazi-jager ontdekt wat er gaande is. Hoewel die er alles aan doet om Mengele te bestrijden, eindigt het boek onbeslist. Verfilmd.
De kaduke klonen (Peter van Gucht, 2005)
Dit is deel 269 van de Belgische stripboekenreeks Suske & Wiske. Professor Barabas heeft een fotokloneerapparaat vervaardigd. Naast anderen worden Lambik, Jerom, Suske en Wiske gekloond.
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel The Cloning of Joanna May. Speelt zich af in eigentijds Groot-Brittannië. Een echtpaar gaat scheiden, maar de man heeft in het geheim vier klonen van zijn vrouw laten maken, zodat hij altijd over haar kan blijven beschikken. Er volgen tal van wonderbaarlijke verwikkelingen. Verfilmd.
Kloon (Robin Cook, 2003)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel Seizure. De Amerikaanse auteur Robin Cook schreef een aantal thrillers die draaien om medische thema’s. In dit geval gaat het om een conservatieve politicus die tegen klonen is en lijnrecht staat tegenover een wetenschapper die ervoor is. De politicus krijgt het moeilijk wanneer hij zelf een ziekte blijkt te hebben waarbij de wetenschappelijke ontdekking van zijn tegenstander hem kan redden.
De kloonbaby (Roel Janssen, 2003)
Een Nederlandstalige spannend boek met als ondertitel ‘een thriller over genen, liefde en geld’. Speelt zich af in eigentijds Nederland en gaat over de wereld van de gentechnologische bedrijven.
De kloon en ik (Danielle Steel, 1998)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel The Clone and I. De boeken van de Amerikaanse Danielle Steel worden vooral door vrouwen gelezen. In dit werk zijn romantiek en liefdesrelaties belangrijker dan de eigenaardigheden van het klonen.
Laat me nooit alleen (Kazuo Ishiguro, 2005)
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel Never let me go. Ishiguro is een half Japanse, half Engelse schrijver. Het boek speelt zich af op het Engelse platteland. De hoofdpersonen zijn enkele leerlingen van wat op het eerste gezicht een typisch Engelse kostschool lijkt. Gaandeweg wordt duidelijk dat het klonen zijn, die – net als in Copycat – bedoeld zijn als leverancier van reserveorganen voor hun eigenaars. Geheel anders dan in Copycat kunnen de klonen hier gewoon vrij door Engeland reizen. Het boek is door de kritiek niet heel gunstig ontvangen.
Lichaam Snatchers (Jack Finney, 1955)
Uit het Engels vertaalde science fiction-griezelroman, oorspronkelijke titel Invasion of the Body Snatchers. Mensen worden in hun slaap vervangen door aan planten groeiende klonen. De klonen lijken sprekend op echte mensen, maar gedragen zich vreemd en emotieloos. Tweemaal verfilmd.
Vertaald uit het Engels, oorspronkelijke titel Imperial Earth. Het verhaal speelt zich af in 2276. De hoofdpersoon behoort tot een groep klonen die een maan van Saturnus bewoont. Hij maakt een reis naar de aarde en bekijkt de problemen aldaar door buitenaardse bril.
De maker (Jeremy Leven, 1980)
Andere titel van het boek De duivelskunstenaar (zie aldaar).
Me Two (Mary C. Ryan, 1991)
Het gegeven van dit Amerikaanse jeugdboek lijkt op dat van de tekenfilmserie Carl2 (zie aldaar). Een jongen die het niet best op school doet komt in contact met wetenschappers. Die leveren hem een kloon die briljant presteert. Niet vertaald. Verfilmd.
Vertaald uit het Frans, oorspronkelijke titel La possibilité d'une île. Gaat deels over een komiek uit het begin van de 21ste eeuw, deels over zijn gekloonde nazaten, 2000 jaar later. Verfilmd met de schrijver zelf als regisseur.
The Multiple Man (Ben Bova, 1976)
Roman van Amerikaanse science fictionschrijver die zich in de VS in een toekomst afspeelt die nu al verleden is (de jaren ’90). Draait om klonen van de president. Niet vertaald.
Mr. Murder (Dean Koontz, 1993)
Thriller van Amerikaanse schrijver, oorspronkelijke titel eveneens Mr. Murder. Hoofdpersoon is een redelijk succesvol trhillerschrijver die bezoek krijgt van een door de regering in het geheim gekweekte kloon, die volkomen gewetenloos blijkt te zijn.
Niemand houdt mij tegen (Evert Hartman, 1991)
Deze Nederlandse jeugdroman speelt zich af in ons land in 2136. Het grondgebied van Nederland is ernstig gekrompen (de helft is onder water komen te staan) en het land wordt onrechtvaardig bestuurd. Er komen weliswaar klonen in voor, maar een belangrijker thema vormen de ‘kortlevers’. De maximumleeftijd die iemand kan bereiken bepaalt of hij goed behandeld wordt. Mensen die kort zullen leven, worden ernstig gediscrimineerd. Het boek behandelt de avonturen van twee jongens en drie meisjes. Eén van de jongens is een kloon.
Tweede deel van vierdelige science fictionserie, oorspronkelijke titel The Fall of Hyperion. Op een verre planeet heeft zich een menselijke beschaving gesetteld. Er zijn klonen bij, waaronder die van de (werkelijk geleefd hebbende) Engelse dichter John Keats.
Pandora Box: De hoogmoed (Alcante, 2005)
Eerste deel van een bijzondere achtdelige serie Franse stripalbums, oorsponkelijke titel L’orgueil. In ieder deel wordt een van de klassieke Griekse hoofdzonden gekoppeld aan moderne technieken in een eigentijds verhaal. In dit deel, dat handelt om gesjoemel tijdens Amerikaanse presidentsverkiezingen, speelt klonen een rol.
Proces der schande (Geert Libeer, 2007)
Spannende science fictionroman van Belgische schrijver, die zich in een niet nader genoemd land afspeelt. De hoofdpersoon ervan is een kloon.
Vertaald uit het Engels. De oorspronkelijke titel, Jurassic Park, is vooral bekend door de gelijknamige film. In het verhaal speelt een zeer originele variant van het klonen een rol. Er worden klonen van dinosauriërs gekweekt. Het DNA van die dinosauriërs is bewaard gebleven. Dit is mogelijk doordat muggen miljoenen jaren geleden bloed hebben opgezogen van dinosauriërs. Enkele van die muggen zijn perfect geconserveerd. Ze zijn namelijk in vloeibare hars van bomen terecht gekomen. Meteen daarna is de hars gestold, met daarin dus de mug, compleet met dinosauriërbloed. Zou in theorie nog kunnen ook! Natuurlijk laat het verhaal vervolgens zien dat het gevaarlijk is te rotzooien met levende wezens. Zeker wanneer dat bloeddorstige monsters zijn…
Solaris (Stanislav Lem, 1961)
Vertaald uit het Pools. Een beroemd science fiction-boek. Het verhaal speelt zich af in een ruimtestation dat rond de planeet Solaris cirkelt. Er spelen zich daar merkwaardige dingen af. De psycholoog Chris Kelvin reist er van de aarde naartoe om te onderzoeken wat er aan de hand is. Na enige tijd verschijnt zijn tien jaar tevoren overleden vrouw Rheya, zo lijkt het tenminste. In het echt is zij een heel bijzonder soort kloon: onderdelen van je eigen gedachtenwereld kunnen in de buurt van Solaris werkelijkheid worden. Als Chris haar in een raket stopt en haar wegzendt, de ruimte in, helpt dit niet. Want zij blijft in zijn gedachten en dus duikt een nieuwe kloon van haar op. Solaris is een mooi verhaal dat de kwestie aan de orde stelt Wat noemen we ‘echt’ of ‘een echt mens’…en waarom? Tweemaal verfilmd.
Spider Man / Spider Woman (Stan Lee, 1962 e.v.)
Amerikaanse reeksen stripalbums rond superheld / superheldin. Na verloop van tijd vindt Peter Parker het moeilijk zijn dubbelleven van gezinsman en held te combineren en maakt hij gebruik van een kloon. In deel 102 van Spider Woman wordt onthuld dat de spinnenvrouw eigenlijk een kloon is van Peter Parker, ofwel van superheld Spiderman.
Uit het Engels vertaald spannend jeugdboek, oorspronkelijke titel Starsplit. Speelt in het jaar 3038, hoofdpersoon is een 13-jarig meisje. Klonen is in dan heel gewoon, er wordt zelfs met chromosomen aan klonen gesleuteld om ze extra talenten te geven. Wanneer het meisje en haar kloon elkaar ontmoeten dreigt er levensgevaar, want dergelijke ontmoetingen zijn verboden in de Bio-Unie.
Vervangers (1996, Michael Marshall Smith)
Science fictionroman van Britse schrijver, oorspronkelijke titel Spares. Speelt in de VS, zo'n 100 jaar in de toekomst. Net als in Copycat worden klonen hier gebruikt als leverancier van reserveonderdelen. De hoofdpersoon Jack komt te werken op een 'boerderij' waar klonen worden gehouden. Hij helpt een zestal van hen uit te breken en te vluchten.
Waar laat de zoete vogels zongen (Kate Wilhelm, 1976)
Bekroonde roman van Amerikaanse fantasy en sciencefictionschrijfster, oorspronkelijke titel Where Late the Sweet Birds Sang. Gaat over een geïsoleerde groep mensen die de Holocaust heeft overleefd en door middel van kloonprocessen probeert te blijven bestaan.
Dikke roman van bejubeld Brits schrijver, oorspronkelijke titel Cloud Atlas. Het boek bestaat uit zes verhalen, de eerste vier spelen zich af in het verleden, verhaal vijf en zes in de toekomst. Verhaal vijf is een interview met een vrouwelijke kloon voordat ze geëxecuteerd wordt. Het boek won diverse prijzen.
Y: The Last Man (Brian K. Vaughan & Pia Guerra, 2002-2008)
Amerikaanse serie stripboeken. ‘Y’ is niet alleen de eerste letter van hoofdfiguur ‘Yorick’, maar staat ook voor het Y-chromosoom, dat mannen wel hebben, maar vrouwen niet. Het verhaal speelt zich af in 2002. Door een epidemie zijn alle mannen op aarde omgekomen, op Yorick na. Kloontechnieken worden toegepast om nakomelingen te produceren.
Films met het thema klonen
Leeswaarschuwing: onderstaande beschrijvingen bevatten soms details van plot en afloop van het verhaal.
Æon Flux (Karyn Kusama, 2005) - IMDB
Deze Amerikaanse actiefilm speelt in 2011. Als gevolg van een virus leeft nog maar 1% van de mensen. Die wonen in een ommuurde stad en ze zijn niet op de hoogte van hun voorgeschiedenis. Het blijken allen klonen te zijn, gemaakt van gerecycled materiaal van dode mensen. Uiteindelijk lukt het ze de stad te verlaten en over de wereld uit te zwermen. Over hetzelfde thema bestaat een tekenfilmserie voor televisie, een viertal stripboeken en een videospel.
After Amy (Richard Kadrey, 1998) - IMDB
Tv-verfilming van het verhaal Carbon Copy: Meet The First Human Clone. Zie aldaar.
Alien Resurrection (Jean-Pierre Jeunet, 1997) - IMDB
Dit is de vierde science fiction-film in een reeks die begon in 1979 met het deel Alien. De hoofdrol wordt net als in de vorige delen vertolkt door Sigourney Weaver. Zij was weliswaar aan het eind van deel 3 omgekomen, maar in Alien Resurrection wordt een kloon van haar vervaardigd die de strijd tegen buitenaardse monsters voortzet.
Blueprint, Blaupause (Rolf Schübel, 2003) - IMDB
Duitse verfilming van de gelijknamige jeugdroman (zie commentaar bij boek Blauwdruk, Blueprint).
The Boys from Brazil (Franklin J. Schaffner, 1978) - IMDB
Gebaseerd op de gelijknamige roman (zie commentaar bij boek De jongens uit Brazilië).
Carl2 (Eva Almos & Jennifer Cowan, 2006) - IMDB
Canadese tekenfilmserie, in Nederland uitgezonden door Veronica. Een luie 14-jarige jongen bestelt via Internet een kloon van zichzelf, die een betere indruk op de omgeving weet te maken dan hijzelf.
Clone (BBC, 2008) - IMDB
Britse komische tv-serie. Een stel klonen wordt gemaakt met de bedoeling dat het super-soldaten zullen zijn. De klonen zijn echter niet helemaal gelukt, ze houden meer van omhelzen dan van vechten.
The Clones of Bruce Lee (Joseph Kong, 1977) - IMDB
Nadat strijder tegen het onrecht / karate-expert Bruce Lee is overleden, worden er drie klonen gekweekt die de wereld beschermen tegen slechteriken. Opmerkelijk: deze in Hong Kong gemaakte film gebruikt drie verschillende acteurs voor de drie klonen. The Clones Of Bruce Lee wordt in het algemeen gezien als nogal beroerde knokfilm.
The Cloning of Joanna May (Philip Saville, 1992) - IMDB
Tweedelige tv-serie naar de gelijknamige roman (zie commentaar bij boek: De klonen van Joanna May).
Code 46 (Michael Winterbottom, 2003) - IMDB
Brits drama dat zich in de zeer nabije toekomst afspeelt. Klonen bevolken in groten getale de wereld en zijn niet van gewone mensen te onderscheiden. Als gevolg daarvan wordt menselijk ras bedreigd door een gebrek aan onderlinge variatie. Seks is daarom alleen toegestaan met iemand van wie het zeker is dat die niet hetzelfde DNA heeft als jijzelf. (DNA heeft 46 chromosomen, vandaar de titel.)
Creator (Ivan Passer, 1985) - IMDB
Gebaseerd op de gelijknamige roman (zie commentaar bij het boek De duivelskunstenaar).
The Fifth Element (Luc Besson, 1997) - IMDB
Frans-Amerikaanse science fiction-film met moeilijk te volgen verhaal. ‘Het vijfde element’ is een andere benaming voor Leeloo, een opperwezen dat het heelal kan redden. Helaas is zij vernietigd, maar gelukkig is er een hand van haar overgebleven. Daaruit kan Leeloo gekloond worden, om alsnog het universum te redden.
Futureworld (Richard Heffron, 1976) - IMDB
Deze Amerikaanse film speelt in de zeer nabije toekomst. Twee journalisten bezoeken een pretpark. Ze komen erachter dat het park door een slechterik wordt geleid die de bedoeling heeft wereldleiders naar zijn park te lokken. Daar zullen ze gekloond worden. De klonen zullen vervolgens de wereld besturen, zodat de slechterik in feite wereldmacht heeft.
Godsend (Nick Hamm, 2004) - IMDB
Deze Amerikaanse horrorfilm speelt in onze tijd. Het gegeven lijkt op dat van No Ordinary Baby. Een echtpaar verliest een achtjarig zoontje. Op voorstel van een dokter wordt er een kloon gemaakt. De kloon ontwikkelt zich normaal tot zijn achtste jaar, maar krijgt dan allerlei negatieve eigenschappen. De film werd door de kritiek slecht ontvangen, maar stelt toch een interessant vraagstuk aan de orde: als je een kind verliest, wat heb je er dan aan om een kloon van hem geboren te laten worden?
Invasion of the Body Snatchers (Don Siegel, 1956; Philip Kaufman, 1978) - IMDB
Deze tweemaal geproduceerde horrorfilm is gebaseerd op de gelijknamige roman. Zie commentaar bij boek Lichaam Snatchers).
The Island (Michael Bay, 2005)
Deze Amerikaanse actiefilm speelt in 2019. Een stel mensen leeft in een mooi, maar afgesloten instituut. Ieder van hen hoopt eens naar ‘het eiland’ te mogen. Ze worden bedrogen: ze zijn allen klonen en ‘het eiland’ bestaat helemaal niet. Ze dienen, net als in Copycat, voor orgaandonatie. In deze film komen geen mensen naar de klonen om ze te bevrijden, maar gaan de klonen zelf tot actie over. Zie ook Parts: The Clonus Horror.
Jurassic Park (Steven Spielberg, 1993) - IMDB
Gebaseerd op de gelijknamige roman (zie commentaar bij boek Het sauriër park). De film verwekte veel sensatie, vooral vanwege de spectaculaire computeranimatie. Nooit te voren waren zulke levensechte dinosauriërs op het witte doek getoond.
Moon (Duncan Jones, 2009) - IMDB
Smaakvolle, originele Britse science fiction film over man die in zijn eentje drie jaar doorbrengt op een basis op de maan en aan het eind van die periode een kloon van zichzelf ontdekt.
Multiplicity (Harold Ramis, 1996) - IMDB
Amerikaanse komedie. Een huisvader komt tijd te kort om aandacht te geven aan zijn vrouw, familieleden en carrière en laat daarom door een wetenschapper eerst één kloon van zichzelf maken, vervolgens nog een stel. Zowel voor de huisvader als voor zijn gezin en voor de klonen loopt alles goed af. De film was niet erg succesvol.
Never Let Me Go (Mark Romanek, 2010) - IMDB
Verfilming van het gelijknamige boek van Kazua Ishiguro, vertaald als Laat me nooit alleen. Zie aldaar.
No Ordinary Baby (Peter Werner, 2001) - IMDB
Tv-verfilming van het verhaal Carbon Copy: Meet The First Human Clone. Zie aldaar.
The Other Me (Manny Coto, 2000) - IMDB
Door Disney Productions uitgebrachte kinderfilm, gebaseerd op het boek Me Two. Zie aldaar.
Parts: The Clonus Horror (Robert S. Fiveson, 1979) - IMDB
Deze low budget-film speelt zich af in de nabije toekomst in de VS. Op een afgelegen plek in de woestijn worden klonen gekweekt. Net als in Copycat zijn ze bedoeld als leverancier van organen aan hun eigenaar. Ze worden in de waan gelaten dat ze gewone mensen zijn. In tegenstelling tot Copycat is een kloon de held van het verhaal: hij vertrouwt zijn situatie niet, ontvlucht en komt in contact met de normale wereld. De film vertoont veel overeenkomsten met The Island uit 2005. De makers van The Clonus Horror hebben een proces gevoerd en een financiële vergoeding gekregen.
Phineas and Ferb (Dan Povenmire, 2007 – 2009) - IMDB
Amerikaanse tekenfilmserie voor jonge kinderen over twee stiefbroertjes, ook in Nederland uitgezonden. In deel 9 maakt een professor klonen.
Pokémon: The First Movie (Kunihiko Yuyama, 1998) - IMDB
Onderdeel van de Japanse verzameling Pokémon spellen en films. De Pokémon Mewtwo wordt in een laboratorium gemaakt uit het DNA van Mew en zorgt voor veel gevechten en avonturen.
La possibilité d'une île (Michel Houellebecq, 2008) - IMDB
Verfilming van de De mogelijkheid van een eiland. Zie aldaar
The Prestige (Christopher Nolan, 2006) - IMDB
Dit is de enige film die eind 19e eeuw speelt en waarin klonen een (kleine) rol vervullen. Het verhaal behandelt de strijd tussen twee goochelaars die allebei de beste willen zijn. Eén van hen is in staat om een mens op het toneel te laten verdwijnen en bijna meteen erna op een heel andere plek te laten opduiken. Hij blijkt gebruik te maken van een duplicaatmachine. Om ontdekking van de truc te voorkomen, wordt telkens het origineel van de kloon verdronken.
Family Guy (Jerry Langford, 2009) - IMDB
Family Guy is een Amerikaanse komische tekenfilmserie voor volwassenen waarin seks een grote rol speelt. Quagmire’s Baby is de zesde aflevering van het achtste seizoen. Verschillende figuren laten een domme kloon van zichzelf maken, die als knecht dienst kan doen.
Replicant (Ringo Lam, 2001) - IMDB
Amerikaanse science fiction film met de Belgische krachtpatser Jean-Claude van Damme als kloon. Een politierechercheur zit achter een seriemoordenaar aan. Er wordt enig erfelijk materiaal van de moordenaar gevonden. Met behulp daarvan lukt het om van de moordenaar een kloon te maken. Deze kloon, die eruit ziet als een man van 40, heeft de onschuld van een pasgeboren kind. Hij blijkt van pas te komen bij het opsporen en onschadelijk maken van de moordenaar.
Repli-Kate (Frank Longo, 2002) - IMDB
In deze komedie maken wetenschappers een kloon van de vrouw Kate. Ze besluiten van ‘Repli-Kate’ een ideale vrouw te maken voor de man, dat wil zeggen een vrouw die dol is op bier, voetballen en seks. Uiteindelijk komen de wetenschappers erachter dat echte vrouwen aantrekkelijker zijn dan replicaten.
The 6th Day (Roger Spottiswoode, 2000) - IMDB
Dure actiefilm met Arnold Schwarzenegger in de hoofdrol. Speelt zich af in 2015. Het klonen van dieren en organen is toegestaan, maar niet van mensen. Dat gebeurt in het geheim toch. De held van het verhaal wordt door samenzwerende moordenaars achternagezeten, terwijl een kloon zijn plaats in zijn gezin inneemt.
Sleeper (Woody Allen, 1973) - IMDB
De film speelt zich af in de 22ste eeuw. De VS worden geregeerd door een dictator. Nadat hij door een bom is uitgeschakeld, dreigt zijn neus – die ongeschonden is gebleven –gebruikt te worden als kloonmateriaal. Gelukkig wordt de neus vernietigd. Deze komedie werd eens uitgeroepen tot ‘beste komische film aller tijden.’ Regisseur Woody Allen speelt zelf de hoofdrol.
Sliders (Tracy Tormé, 1995 – 2000) - IMDB
Amerikaanse komische science fiction tv-serie. De hoofdpersonen komen iedere aflevering via een’wormgat’ in een ander parallel universum. Daar komen veel zaken overeen met de aarde, maar er zijn ook verschillen. Zo belanden ze bijvoorbeeld in een wereld waarin San Fransisco een grote gevangenis is. In deel 19 van het vierde seizoen komen ze terecht in een wereld waar klonen worden gekweekt voor reserveonderdelen.
Solaris ( Tarkofski, 1972, 2. Steven Soderbergh, 2002) - IMDB
Beide films zijn gebaseerd op het gelijknamige boek (zie commentaar bij boek Solaris). De Russische versie uit 1972 is heel mooi en geheimzinnig, de Amerikaanse versie van 30 jaar later is een stuk minder bijzonder.
Star Gate (Jonathan Glassner, 1997 - 2007) - IMDB
Amerikaanse sciencefiction tv-serie rond het ‘Stargate apparaat’ waarmee men door het universum kan reizen. In seizoen 10 heeft de slechterik Baal een legertje klonen van zichzelf gemaakt.
Star Trek: Nemesis (Stuart Baird, 2002) - IMDB
In deze tiende speelfilm uit de Star Trek serie speelt een kloon een belangrijke rol. Hij is gemaakt uit het DNA van kapitein Jean-Luc Picard, de commandant van ruimteschip The Enterprise. Het is een jongere versie van de kapitein en een geducht tegenstander.
Star Wars Episode II: Attack of the Clones (George Lucas, 2002) - IMDB
Een leger van klonen wordt ingezet om de Galactische Republiek te beschermen tegen opstandige planeten. Tussen 2003 en 2005 werd er een tekenfilmversie geproduceerd rond hetzelfde verhaal en in 2008 een versie in computeranimatie.
Tsubasa Chronicle (Mashimo, 2005) - IMDB
Japanse fantasy tekenfilmserie voor kinderen. Naast vele soorten monsters spelen klonen een bijrol.
The X-files (Chris Carter, 1993 – 2002) - IMDB
Amerikaanse tv serie over twee FBI-agenten. die met veel wonderbaarlijke zaken te maken krijgen. Ook in Nederland uitgezonden. In de eerste aflevering van het vierde seizoen komen klonen voor.
Y: The Last Man (D.J. Caruso, 2011) - IMDB
Verfilming van de gelijknamige strip (zie aldaar).
Deze Amerikaanse actiefilm speelt in 2011. Als gevolg van een virus leeft nog maar 1% van de mensen. Die wonen in een ommuurde stad en ze zijn niet op de hoogte van hun voorgeschiedenis. Het blijken allen klonen te zijn, gemaakt van gerecycled materiaal van dode mensen. Uiteindelijk lukt het ze de stad te verlaten en over de wereld uit te zwermen. Over hetzelfde thema bestaat een tekenfilmserie voor televisie, een viertal stripboeken en een videospel.
After Amy (Richard Kadrey, 1998) - IMDB
Tv-verfilming van het verhaal Carbon Copy: Meet The First Human Clone. Zie aldaar.
Alien Resurrection (Jean-Pierre Jeunet, 1997) - IMDB
Dit is de vierde science fiction-film in een reeks die begon in 1979 met het deel Alien. De hoofdrol wordt net als in de vorige delen vertolkt door Sigourney Weaver. Zij was weliswaar aan het eind van deel 3 omgekomen, maar in Alien Resurrection wordt een kloon van haar vervaardigd die de strijd tegen buitenaardse monsters voortzet.
Blueprint, Blaupause (Rolf Schübel, 2003) - IMDB
Duitse verfilming van de gelijknamige jeugdroman (zie commentaar bij boek Blauwdruk, Blueprint).
The Boys from Brazil (Franklin J. Schaffner, 1978) - IMDB
Gebaseerd op de gelijknamige roman (zie commentaar bij boek De jongens uit Brazilië).
Canadese tekenfilmserie, in Nederland uitgezonden door Veronica. Een luie 14-jarige jongen bestelt via Internet een kloon van zichzelf, die een betere indruk op de omgeving weet te maken dan hijzelf.
Clone (BBC, 2008) - IMDB
Britse komische tv-serie. Een stel klonen wordt gemaakt met de bedoeling dat het super-soldaten zullen zijn. De klonen zijn echter niet helemaal gelukt, ze houden meer van omhelzen dan van vechten.
The Clones of Bruce Lee (Joseph Kong, 1977) - IMDB
Nadat strijder tegen het onrecht / karate-expert Bruce Lee is overleden, worden er drie klonen gekweekt die de wereld beschermen tegen slechteriken. Opmerkelijk: deze in Hong Kong gemaakte film gebruikt drie verschillende acteurs voor de drie klonen. The Clones Of Bruce Lee wordt in het algemeen gezien als nogal beroerde knokfilm.
Tweedelige tv-serie naar de gelijknamige roman (zie commentaar bij boek: De klonen van Joanna May).
Code 46 (Michael Winterbottom, 2003) - IMDB
Brits drama dat zich in de zeer nabije toekomst afspeelt. Klonen bevolken in groten getale de wereld en zijn niet van gewone mensen te onderscheiden. Als gevolg daarvan wordt menselijk ras bedreigd door een gebrek aan onderlinge variatie. Seks is daarom alleen toegestaan met iemand van wie het zeker is dat die niet hetzelfde DNA heeft als jijzelf. (DNA heeft 46 chromosomen, vandaar de titel.)
Creator (Ivan Passer, 1985) - IMDB
Gebaseerd op de gelijknamige roman (zie commentaar bij het boek De duivelskunstenaar).
Frans-Amerikaanse science fiction-film met moeilijk te volgen verhaal. ‘Het vijfde element’ is een andere benaming voor Leeloo, een opperwezen dat het heelal kan redden. Helaas is zij vernietigd, maar gelukkig is er een hand van haar overgebleven. Daaruit kan Leeloo gekloond worden, om alsnog het universum te redden.
Futureworld (Richard Heffron, 1976) - IMDB
Deze Amerikaanse film speelt in de zeer nabije toekomst. Twee journalisten bezoeken een pretpark. Ze komen erachter dat het park door een slechterik wordt geleid die de bedoeling heeft wereldleiders naar zijn park te lokken. Daar zullen ze gekloond worden. De klonen zullen vervolgens de wereld besturen, zodat de slechterik in feite wereldmacht heeft.
Godsend (Nick Hamm, 2004) - IMDB
Deze Amerikaanse horrorfilm speelt in onze tijd. Het gegeven lijkt op dat van No Ordinary Baby. Een echtpaar verliest een achtjarig zoontje. Op voorstel van een dokter wordt er een kloon gemaakt. De kloon ontwikkelt zich normaal tot zijn achtste jaar, maar krijgt dan allerlei negatieve eigenschappen. De film werd door de kritiek slecht ontvangen, maar stelt toch een interessant vraagstuk aan de orde: als je een kind verliest, wat heb je er dan aan om een kloon van hem geboren te laten worden?
Deze tweemaal geproduceerde horrorfilm is gebaseerd op de gelijknamige roman. Zie commentaar bij boek Lichaam Snatchers).
The Island (Michael Bay, 2005)
Deze Amerikaanse actiefilm speelt in 2019. Een stel mensen leeft in een mooi, maar afgesloten instituut. Ieder van hen hoopt eens naar ‘het eiland’ te mogen. Ze worden bedrogen: ze zijn allen klonen en ‘het eiland’ bestaat helemaal niet. Ze dienen, net als in Copycat, voor orgaandonatie. In deze film komen geen mensen naar de klonen om ze te bevrijden, maar gaan de klonen zelf tot actie over. Zie ook Parts: The Clonus Horror.
Jurassic Park (Steven Spielberg, 1993) - IMDB
Moon (Duncan Jones, 2009) - IMDB
Smaakvolle, originele Britse science fiction film over man die in zijn eentje drie jaar doorbrengt op een basis op de maan en aan het eind van die periode een kloon van zichzelf ontdekt.
Multiplicity (Harold Ramis, 1996) - IMDB
Amerikaanse komedie. Een huisvader komt tijd te kort om aandacht te geven aan zijn vrouw, familieleden en carrière en laat daarom door een wetenschapper eerst één kloon van zichzelf maken, vervolgens nog een stel. Zowel voor de huisvader als voor zijn gezin en voor de klonen loopt alles goed af. De film was niet erg succesvol.
Never Let Me Go (Mark Romanek, 2010) - IMDB
Verfilming van het gelijknamige boek van Kazua Ishiguro, vertaald als Laat me nooit alleen. Zie aldaar.
No Ordinary Baby (Peter Werner, 2001) - IMDB
Tv-verfilming van het verhaal Carbon Copy: Meet The First Human Clone. Zie aldaar.
The Other Me (Manny Coto, 2000) - IMDB
Door Disney Productions uitgebrachte kinderfilm, gebaseerd op het boek Me Two. Zie aldaar.
Deze low budget-film speelt zich af in de nabije toekomst in de VS. Op een afgelegen plek in de woestijn worden klonen gekweekt. Net als in Copycat zijn ze bedoeld als leverancier van organen aan hun eigenaar. Ze worden in de waan gelaten dat ze gewone mensen zijn. In tegenstelling tot Copycat is een kloon de held van het verhaal: hij vertrouwt zijn situatie niet, ontvlucht en komt in contact met de normale wereld. De film vertoont veel overeenkomsten met The Island uit 2005. De makers van The Clonus Horror hebben een proces gevoerd en een financiële vergoeding gekregen.
Phineas and Ferb (Dan Povenmire, 2007 – 2009) - IMDB
Amerikaanse tekenfilmserie voor jonge kinderen over twee stiefbroertjes, ook in Nederland uitgezonden. In deel 9 maakt een professor klonen.
Onderdeel van de Japanse verzameling Pokémon spellen en films. De Pokémon Mewtwo wordt in een laboratorium gemaakt uit het DNA van Mew en zorgt voor veel gevechten en avonturen.
La possibilité d'une île (Michel Houellebecq, 2008) - IMDB
Verfilming van de De mogelijkheid van een eiland. Zie aldaar
The Prestige (Christopher Nolan, 2006) - IMDB
Dit is de enige film die eind 19e eeuw speelt en waarin klonen een (kleine) rol vervullen. Het verhaal behandelt de strijd tussen twee goochelaars die allebei de beste willen zijn. Eén van hen is in staat om een mens op het toneel te laten verdwijnen en bijna meteen erna op een heel andere plek te laten opduiken. Hij blijkt gebruik te maken van een duplicaatmachine. Om ontdekking van de truc te voorkomen, wordt telkens het origineel van de kloon verdronken.
Family Guy (Jerry Langford, 2009) - IMDB
Family Guy is een Amerikaanse komische tekenfilmserie voor volwassenen waarin seks een grote rol speelt. Quagmire’s Baby is de zesde aflevering van het achtste seizoen. Verschillende figuren laten een domme kloon van zichzelf maken, die als knecht dienst kan doen.
Amerikaanse science fiction film met de Belgische krachtpatser Jean-Claude van Damme als kloon. Een politierechercheur zit achter een seriemoordenaar aan. Er wordt enig erfelijk materiaal van de moordenaar gevonden. Met behulp daarvan lukt het om van de moordenaar een kloon te maken. Deze kloon, die eruit ziet als een man van 40, heeft de onschuld van een pasgeboren kind. Hij blijkt van pas te komen bij het opsporen en onschadelijk maken van de moordenaar.
Repli-Kate (Frank Longo, 2002) - IMDB
In deze komedie maken wetenschappers een kloon van de vrouw Kate. Ze besluiten van ‘Repli-Kate’ een ideale vrouw te maken voor de man, dat wil zeggen een vrouw die dol is op bier, voetballen en seks. Uiteindelijk komen de wetenschappers erachter dat echte vrouwen aantrekkelijker zijn dan replicaten.
The 6th Day (Roger Spottiswoode, 2000) - IMDB
Dure actiefilm met Arnold Schwarzenegger in de hoofdrol. Speelt zich af in 2015. Het klonen van dieren en organen is toegestaan, maar niet van mensen. Dat gebeurt in het geheim toch. De held van het verhaal wordt door samenzwerende moordenaars achternagezeten, terwijl een kloon zijn plaats in zijn gezin inneemt.
De film speelt zich af in de 22ste eeuw. De VS worden geregeerd door een dictator. Nadat hij door een bom is uitgeschakeld, dreigt zijn neus – die ongeschonden is gebleven –gebruikt te worden als kloonmateriaal. Gelukkig wordt de neus vernietigd. Deze komedie werd eens uitgeroepen tot ‘beste komische film aller tijden.’ Regisseur Woody Allen speelt zelf de hoofdrol.
Sliders (Tracy Tormé, 1995 – 2000) - IMDB
Amerikaanse komische science fiction tv-serie. De hoofdpersonen komen iedere aflevering via een’wormgat’ in een ander parallel universum. Daar komen veel zaken overeen met de aarde, maar er zijn ook verschillen. Zo belanden ze bijvoorbeeld in een wereld waarin San Fransisco een grote gevangenis is. In deel 19 van het vierde seizoen komen ze terecht in een wereld waar klonen worden gekweekt voor reserveonderdelen.
Solaris ( Tarkofski, 1972, 2. Steven Soderbergh, 2002) - IMDB
Beide films zijn gebaseerd op het gelijknamige boek (zie commentaar bij boek Solaris). De Russische versie uit 1972 is heel mooi en geheimzinnig, de Amerikaanse versie van 30 jaar later is een stuk minder bijzonder.
Amerikaanse sciencefiction tv-serie rond het ‘Stargate apparaat’ waarmee men door het universum kan reizen. In seizoen 10 heeft de slechterik Baal een legertje klonen van zichzelf gemaakt.
Star Trek: Nemesis (Stuart Baird, 2002) - IMDB
In deze tiende speelfilm uit de Star Trek serie speelt een kloon een belangrijke rol. Hij is gemaakt uit het DNA van kapitein Jean-Luc Picard, de commandant van ruimteschip The Enterprise. Het is een jongere versie van de kapitein en een geducht tegenstander.
Star Wars Episode II: Attack of the Clones (George Lucas, 2002) - IMDB
Een leger van klonen wordt ingezet om de Galactische Republiek te beschermen tegen opstandige planeten. Tussen 2003 en 2005 werd er een tekenfilmversie geproduceerd rond hetzelfde verhaal en in 2008 een versie in computeranimatie.
Tsubasa Chronicle (Mashimo, 2005) - IMDB
Japanse fantasy tekenfilmserie voor kinderen. Naast vele soorten monsters spelen klonen een bijrol.
The X-files (Chris Carter, 1993 – 2002) - IMDB
Amerikaanse tv serie over twee FBI-agenten. die met veel wonderbaarlijke zaken te maken krijgen. Ook in Nederland uitgezonden. In de eerste aflevering van het vierde seizoen komen klonen voor.
Y: The Last Man (D.J. Caruso, 2011) - IMDB
Verfilming van de gelijknamige strip (zie aldaar).
